BÀI 2: CÁC TRANG THIẾT BỊ VÀ VẬT LIỆU

ĐƯỢC DÙNG TRONG BẢO TRÌ VÀ LẮP ĐẶT ĐIỆN

2.1    Xác định các mạng dây điện dựa vào đặc tính của chúng

2.1.1.Mạng điện chiếu sáng

I.     Khái niệm về chiếu sáng

1.     Chiếu sáng dân dụng

-      Chiếu sáng sinh hoạt

-      Chiếu sáng công cộng

2.     Chiếu sáng công nghệp

-      Chiếu sáng sản xuất

-      Chiếu sáng bảo vệ

II.    Các loại đèn chiếu sáng

1.            Đèn sợi đốt:

Đèn Sợi đốt còn gọi là đèn dây tóc, hay là đèn nung sáng, do ThomasEdison phát minh năm 1879

a.     Cấu tạo: Có cấu tạo đơn giản

-      Bóng làm bằng thủy tinh, bên trong hút hết không khí và cho vào một ít khí trơ để chống bay hơi kim loại(dây tóc)

-      Dây tóc: Khi mới phát minh được làm bằng than rất mau hỏng . Hiện nay được làm bằng Wonfram có điện trở lớn và độ nóng chảy cao

b.     Nguyên lý hoạt động:

Làm việc theo nguyên lý dòng điện đốt nóng điện trở dây tóc đến nhiệt độ cao và phát sáng

c.     Đặc điểm

-      Bật sáng tức thời

-      Phát sáng liên tục, ánh sáng thật, chất lượng cao

-      Mắc trực tiếp vào lưới điện, đơn giản, dể sử dụng, dể sửa chữa

-      Giá thành thấp

-      Được sử dụng đèn có công suất nhỏ, ít hoạt động

-      Hiệu suất phát sáng thấp khoảng 10-20 lm/w, tốn điện, tuổi thọ khoảng 1000 giờ

d.     Sử dụng và sửa chữa

-      Mắc trực tiếp vào lưới điện đúng điện áp định mức

-      Bóng đèn thường cháy dây tóc, ta phải thay thế

2.            Đèn huỳnh quang

Dựa trên biến đổi bức xạ tử ngoại thành bức xạ ánh sáng nhìn thấy được, được đưa vào sử dụng từ năm 1934

a.     Cấu tạo:

-      Tắc te ( chuột) dùng khởi động đèn, gồm 1 thanh lưởng kim, có tụ mắc song song để chống nhiểu

-      Chấn lưu: ( tăng phô) là 1 cuộn điện kháng có vai trò như một điện trở, để sụt áp sau khi khởi động. Đồng thời ổn định dòng điện làm việc và tạo điện áp khởi động.

-      Bóng đèn là một ống thủy tinh bên trong được hút hểt  không khí và chứa ít khí hiếm, đựợc phủ một lớp bột huỳnh quang

-      Tim đèn( dây tóc): làm bằng wonfram nhiệm vụ nung 2 cực của đèn để dể dàng bức phá điện tử khi khởi động

 
                               

a.            Nguyên lý hoạt động:

Khi cấp điện cho đèn thì điện áp đặt vào stắc te lớn bằng điện nguồn nên stắcte phóng điện, dây tóc bóng đèn nóng lên để chuẩn bị bức phá điện tử. Dây tóc nóng lên nên điện áp điện áp chủ yếu rơi trên dây tóc và chấn lưu vì vậy điện rơi trên tắc te nhỏ nên tắcte ngắt. Dòng điện mất đột ngột nên chấn lưu tạo ra một điện áp lớn cộng với điện áp nguồn, điện tử sẽ phóng từ đầu này đến đầu kia của bóng đèn làm cho đèn sáng lên. Khi đèn làm việc xong và làm việc bình thường thì điện áp rơi trên bóng đèn chỉ còn khoảng 70v

c.     Đặc điểm:

-      Hiệu suất phat quang khá cao khoảng 40-90lm/w

-      Tuổi thọ dài hơn đèn sợi đốt

-      Được sử dụng nhiều trong chiếu sáng dân dụng

-      Cấu tạo nhiều bộ phận, dể hỏng vặt

-      Giá thành cao

-      Hệ số CosØ thấp

-      Bật không sáng ngay

-      Hệ số chỉ thị màu thấp

d.     Sử dụng và sửa chữa:

L    N

-      Dây pha bắt vào cầu chì, công tắc, chấn lưu

-      Dùng đúng điện áp, nếu điện áp thấp đèn sẽ không khởi động được

-      Nếu cấp nguồn mà thấy đèn không sáng và không có hiện tượng gì, thì ta chú ý đến tiếp xúc của đèn ở đui đèn, chuột

-      Nếu hai đầu bóng đèn đỏ lừ mà đèn không khởi động được thì ta ngắt bỏ tụ ở trong chuột hoặc thay chuột mới

-      Chú ý nếu hai đầu bóng đèn bị cháy đen thì ta phải kiểm tra chấn lưu có bị chập hay không. Nếu chập mà ta thay bóng vào thì bóng đèn sẽ bị cháy ngay lập tức

-      Chấn lưu có điện trở khoảng 40-60Ω

3.     Đèn thủy ngân cao áp

Đèn thủy ngân cao áp được sử dụng rộng rải trong chiếu sáng đường phố vào những năm 1960 và đưa vào sử dụng chiếu sáng nội thất năm 1966

a.     Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

-      Gồm ống thủy tinh ngoài và ống phóng điện bên trong. Sự phóng điện trong ống thạch anh có hơi thủy ngân ở áp suất cao từ 1-10at tạo ra ánh sáng trắng

-      Ngoài ra mặt trong của ống thủy tinh có phủ  một lớp bột huỳnh  quang để biến các bức xạ tử ngoại thành bức xạ ánh sáng

b.     Đặc điểm:

-      Hiệu suất phát quang  40-60lm/w

-      Chỉ số thể hiện màu trung bình

-      Trước đây được sử dụng nhiều nhưng do độc hại khi vở, xuống cấp nhanh, hiệu suất phát quang thấp hơn đèn sodium nên ngày nay đèn sodium thay thế dần

4.     Đèn compact:

-      Cũng là một loại đèn huỳnh quang nhỏ gọn với chất lượng bột huỳnh quang mịn và tốt hơn, cho phép đường kính ống nhỏ và ngắn hơn

-      Chấn lưu được tích hợp vào đui đèn rất tiện lợi

-      Tiết kiệm điện năng tuổi thọ cao, khoảng 50lm/w, 7000 giờ

5.     Đèn natri (sodium) thấp áp

-      Cấu tạo là 1 ống thủy tinh chứa natri( khi nguội có dạng hạt) với áp suất thấp 4*10^-3mHg trong môi trường có khí neon. Khi đèn được mồi sau vài phút, natri bốc hơi phát ra ánh sáng màu vàng da cam, hiêu suất phát quang cao dạt đến190lm/w đứng đầu các nguồn sáng điện

-      Chỉ số chỉ hiện màu xấu

-      Tuổi thọ khoảng 8000 giờ

-      Ánh sáng màu da cam được sử dụng nhiều ở các nước xứ lạnh nhiều sương mù, chiếu sáng xa lộ, chiếu sáng đường phố

6.     Đèn halogien kim loại

-      Là loại đèn phóng điện trong hơi thủy ngân và halogien cao áp

-      Ánh sáng giống ánh sáng ban ngày

-      Hiệu suất phát quang đến 90lm/w

-      Hệ số thể hiện màu tương đối tốt

-      Tuổi thọ 4000 giờ

-      Được sử dụng những nơi đòi hỏi chiếu sáng chất lượng cao như sân thể thao…

IV.   Lắp đặt chiếu sáng dân dụng

1.     Khái niệm: Là lắp đăt chiếu sáng sinh hoạt và làm việc cho nhà ở và cơ quan công sở.

2.     Lắp đặt chiếu sáng đi nổi

Lắp đặt mạch điện nội thất phương án đi nổi

#Lăp đặt mạch điện nội thất bằng nẹp vuông

Bước1: Chọn phương án đi dây

-      Chọn vị trí đạt thiết bị

        Chọn vị trí đặt bảng điện

        Chọn đường dây đi

Bước2: Đóng thân nẹp vào tường theo đường đi dây đã chọn (chú ý: thẳng, góc tường góc rẽ

Bước3: Đo dây cắt dây, đưa dây vào nẹp, và đậy nắp

Bước4: Lắp thiết bị

Bước5: Lắp thiết bị bảo vệ, điều khiển lên bảng và tiến hành đấu nối

Bước6: Đo kiểm tra không điện, cho vận hành chạy thử

# Lắp đặt mạch điện nội thất bằng ống tròn

Bước1: Chọn phương án đi dây

-      Chọn vị trí đặt bảng điện

-      Chọn nơi đặt thiết bị

-      Chọn đường đi dây

Bước2: Tính toán và đi dây vào ống ( theo từng đoạn) và đóng ống vào tường

Bước3: Lắp đặt thiết bị và bảng điện

Bước4: Đo kiểm tra và đóng điện

3.     Lắp đặt chiếu sáng âm tường

*Lắp đặt mạch điện nội thất phương án đi âm tường

Bước1: Chọn phương án đi dây

-      Chọn vị trí đạt thiết bị

-      Chọn vị trí đặt bảng điện

-      Chọn đường dây đi

Bước2: Cắt tường theo đường đi dây đã chọn, cát đục các hộp nối và hộp âm

Bước3: Luồn dây vào ống ruột gà

Bước4: Gá ống vào rảnh, chôn hộp âm, hộp nối, tiến hành tô trét

Bước5: Lắp đặt thiết bị và bảng điện

Bước6: Đo kiểm tra đóng điện

V.    Lắp đặt điện chiếu sáng công nghiệp

1.     Khái niệm: Lắp đặt chiếu sáng công nghiệp là lắp đặt chiếu sáng cho các phân xưởng sản xuất, các nhà máy, khu công nghiệp… nó bao gồm chiếu sáng trong nhà và chiếu sáng ngoài trời

2.     Chiếu sáng ngoài trời:

Gồm chiếu sáng bảo vệ, chiếu sáng kho bải, chiếu sáng công trường…Các loại chiếu sáng này thường dùng đèn cao áp thủy ngân, đèn natri cao áp và thấp áp

3.     Chiếu sáng trong nhà xưởng

-      Để tuyệt an toàn trong sản xuất, nên người ta thường đi dây âm tường hoặc đi nổi trong ống thép, ít trường hợp đi nổi trong nẹp vuông và ống nhựa tròn.

-      Chú ý : trong sản xuất người ta ít sử dụng đèn típ vì ánh sáng đèn típ không liên tục. nếu dùng đèn típ thì ta phân phối đèn các pha khác nhau

VI.   Lắp đặt điện chiếu sáng theo yêu cầu

Có nhiều nơi cần phải lắp đặt chiếu sáng đặc biệt

Vd:

-      Lắp đặt chiếu sáng ở những nơi dể bị cháy nổ như cây xăng, kho xăng dầu, xưởng chiết nạp khí ga…thì ta phải dùng các thiết bị chống cháy nổ..

-      Những nơi dể bị thấm nước như bể các kiểng, công viên nước..ta phải dùng thiết bị chống thấm nước

-      Ở những nơi ăn mòn như nhà máy hóa chất…

-      Dể bị va đập như xưởng cơ khí..ta phải cần lựa chọn phương án và thiết bị phù hợp

2.1.2     Mạng Điện Công Nghiệp

Lắp đặt tủ điện phân phối chính(xem hình ở phần phụ lục)

-      Tủ điện phân phối chính dùng để phân phối cụm thiết bị, thiết bị có công suất khá lớn trở lên. Ví dụ như phân xưởng sản xuất, động cơ có công suất lớn…

-      Thiết bị tủ phân phối gồm có: 1 áp tô mát tổng cấp nguồn cho 3 thanh cái 3pha và có 1 thanh cái trung tính.

-      Mỗi xuất tuyến có 1 áp tômát lấy nguồn từ thanh cái cấp cho  mỗi cụm thiết bị, px…

Trên mặt tủ có các đồng hồ đo vol, ampe, cos Ф…và các chuyển mạch

-      Nguồn vào và xuất tuyến là cáp có bọc cách điện thừơng đi trong mương cáp hoặc hào cáp

-      Các áp tômát được trên giá sắt của tủ, còn thanh cái được đặt trên sứ hoặc trên các thanh phíp

4.     Lắp đặt tủ điện động lực

-      Tủ động lực thường được lấy nguồn từ tủ phân phối cấp nguồn cho các tủ khởi động động cơ hoặc trực tiếp cho các động cơ.

-      Trong tủ động lực thường có 1 cầu dao tổng 3 thanh cái 3pha và 1 thanh cái trung tính, mỗi tủ khởi động hoặc động cơ được cấp 1 aptômát. Trên cánh tủ có đồng hồ vol, đồng ampe, công tắc chuyển mạch,đồng hồ cosФ…

-      Nếu là trong dây chuyền sản xuất thì tủ khởi động có thể có các nút ấn điều khiển, bộ khống chế…

2.2.   Đánh giá loại thiêt bị điện dựa theo phương pháp lắp đặt và vị trí

2.2.1.  Các dụng cụ trang thiết bị dùng trong quá trình lắp đặt hệ thống chiếu sáng